Koleje Czeskie wycofają serię 380 w przyszłym roku

W roku 2004 České dráhy zamówiły 20 sztuk trójsystemowych lokomotyw elektrycznych o maksymalnej prędkości eksploatacyjnej 200 km/h u rodzimego producenta, czyli Škoda Transportation. Nastąpiło to w drugim podejściu do postępowania przetargowego – pierwszy przetarg, w którym oferty złożyli Siemens z Taurusem oraz konsorcjum Bombardiera i Škody Transportation, oferujące Traxxa, został wcześniej unieważniony. W drugim przetargu czeski producent wystartował już samodzielnie. W roku 2008 prototyp serii 380, znanej także jako Emil Zátopek (od nazwiska słynnego czeskiego biegacza, zdobywcy czterech złotych medali olimpijskich), wyruszył na jazdy próbne. Choć zaplanowano rozpoczęcie eksploatacji nowych elektrowozów w rocznym rozkładzie jazdy 2009/2010, nie udało się dotrzymać tego terminu.

Ostatecznie pierwsze sztuki zaczęły być wykorzystywane do prowadzenia pociągów pasażerskich i towarowych w 2011 roku, jednak dostawy zakończono dopiero 2 lata później. Dodatkowo elektrowozy z tej serii nigdy nie zostały homologowane w Polsce, a w Niemczech uzyskały dopuszczenie do ruchu z prędkością nieprzekraczającą 120 km/h. Można powiedzieć, że jest to dla ČD naprawdę feralna seria – oprócz braku dopuszczenia we wszystkich państwach narodowy przewoźnik po przegranym postępowaniu arbitrażowym, wytoczonym producentowi z uwagi na opóźnienia w dostawach i homologacji, musiał dopłacić do zamówienia, ponieważ producent wykazał opóźnienia w płatnościach, które zostały ostatecznie wycenione na wyjątkowo pokaźną kwotę z uwagi na wyrównanie o inflację.

Podczas jazd próbnych w Austrii doszło także do tajemniczego zatrzymania jednej z maszyn przez austriackie władze. Gwoździem do trumny serii 380 okazała się jednak nieudana próba zabudowy we wszystkich egzemplarzach urządzeń pokładowych systemu ETCS. Po niepowodzeniu w kolejnych przetargach, w których okazało się, że realizacja zadania może osiągnąć wartość zbliżoną do aktualnej wyceny tych elektrowozów, ČD na początku obecnej dekady zaczęły traktować całą serię jak kukułcze jajo, sygnalizując chęć ich zbycia. Jak informowaliśmy na łamach “Rynku Kolejowego” w roku 2022, sondowano nawet w pewnym momencie możliwość sprzedaży serii 380 do… Turcji. Do dziś żaden czeski narodowy przewoźnik kolejowy nie znalazł żadnego nabywcy na jakikolwiek spośród 18 egzemplarzy (2 sztuki zostały poważnie uszkodzone w wypadkach).

Obecnie w użyciu jest już tylko 12 maszyn, natomiast od grudniowej zmiany rozkłady jazdy wykorzystywanych ma być zaledwie 7 sztuk – i to niedługo, ponieważ w połowie przyszłego roku cała seria zostanie wycofana. Jak poinformował portal Zdopravy.cz, niewykluczone, że elektrowozy trafią na Węgry, nie precyzując zarazem, czy nabywcą będą węgierskie koleje państwowe, czy też inny podmiot. Rzecznik prasowy ČD Petr Šťáhlavský odmówił jednocześnie komentarza w tej sprawie, informując jedynie, że na sprzedaż wystawione zostaną także egzemplarze wycofane z eksploatacji (w tym uszkodzone), które być może posłużą jako dawcy części zamiennych. Wiadomo także, że ich nabywcą z pewnością nie będzie ČD Cargo – z uwagi na słabą koniunkturę na rynku kolejowych przewozów towarowych.

Lokomotywy elektryczne serii 380 mogą pracować w systemach zasilania 3 kV DC, 15 kV AC 16,7 Hz oraz 25 kV AC 50 Hz. Ich masa własna wynosi ok. 88 ton, zaś moc – 6,4 MW. Ostateczny koszt jednostkowy w ramach pechowej umowy osiągnął astronomiczną wartość 34 mln zł - to blisko dwukrotnie więcej niż w przypadku dostarczanych kilkanaście lat później Griffinów dla PKP Intercity (wprawdzie jednosystemowych i o maksymalnej prędkości eksploatacyjnej 160 km/h). Warto dodać, że elektrowozy typu 109E w innych wersjach nabyli także DB Regio (6 sztuk) oraz słowackie koleje państwowe ZSSK (2 sztuki). Seria dla Niemiec także okazała się dość pechowa i również ma zostać wkrótce wycofana – nigdy nie udało się uzyskać zgodnego założeniami kontraktu dopuszczenia do ruchu z prędkością 190 km/h, lecz tylko do 160 km/h.